Aan de Zuid-Willemsvaart in Weert staat een van de weinige overgebleven gebouwde relicten van de voormalige Werthabrouwerij. De mouttoren dateert uit 1941-1942 en is een beeldbepalend element aan de Industriekade.
De Werthabrouwerij in beter tijden.
Onderzoeksvraag
Toen we door de Gemeente Weert werden gevraagd een herbestemmingsonderzoek uit te voeren naar dat gebouw, lag het op een braakliggend stuk grond aan de rand van de stad. Op het terrein van de voormalige brouwerij, rondom de toren, begon de projectontwikkelaar op dat moment met de bouw van een nieuwe woonwijk, Park ZuydWillemsvaert. In die plannen was de sloop van de toren voorzien, maar de gemeenteraad vroeg zich af of er geen alternatieve, duurzame bestemming voor het gebouw te vinden was. Dit resulteerde in een interessante vraag voor herbestemming.
Het begin van een nieuwe wijk met de mouttoren nog fier overeind.
Silotoren herbestemmen: een uitdaging
De mouttoren in Weert is zeker niet de enige silotoren die zijn functie heeft verloren en waar wordt gezocht naar een nieuwe functie. Op verschillende plekken in ons land (en daarbuiten) zijn goede voorbeelden te vinden van mooie herbestemmingen van dit type gebouwen. Wat de opgave in Weert moeilijk maakte, is het beperkte bruikbare oppervlak. De toren bestaat namelijk grotendeels uit vier grote betonnen silo’s. Dat is ook te zien aan het grotendeels gesloten geveloppervlak dat zo kenmerkend is voor silotorens.
De typische gesloten geveloppervlakte is hier goed zichtbaar.
De uitdaging
Uiteindelijk blijven er drie bruikbare verdiepingen over, elk van circa 50 vierkante meter. Bedenk daar eens een dubbel toilet (6 m²), een garderobe en bijvoorbeeld een klein keukenblokje in, en er blijft al niet zo veel over. Een interessante opgave dus!
Kleine ruimtes waardoor er letterlijk weinig ruimte is. Dat vraagt om creativiteit.
Het theoretisch onderzoek
Het uitzoeken van het bestemmingsplan, regionaal beleid, marktkansen en een historische verkenning was deskresearch. We speurden naar bouwsporen om het gebouw en de ontstaansgeschiedenis ervan in kaart te brengen en een waardering te geven. Wat is er bijzonder aan het gebouw, waar herken je dat aan en hoe behouden we dat? Maar vooral: waar liggen de mogelijkheden? In een nieuwbouwwijk en met een gevel die veelvuldig aangepast is, bleken er een hoop dingen mogelijk, dat bood potentie.
We deden een bouwkundige opname om de restauratieopgave en -kosten in beeld te krijgen. Daarbij keken we naar de staat van het gebouw, en welke ingrepen er noodzakelijk en welke mogelijk zijn voor een nieuwe bestemming.
Bouwkundige opname: welke ingrepen zijn noodzakelijk voor behoud en welke voor herbestemming?
Het praktisch onderzoek
En dan kun je nog zulke mooie plannen hebben, uiteindelijk zal er een gepassioneerde ondernemer op moeten staan om de handen uit de mouwen te steken en daadwerkelijk die nieuwe functie in het bijzondere gebouw te laten landen. Om creatievelingen, lokale ondernemers en belanghebbenden bij elkaar te brengen organiseerden we een workshop. Uiteraard boven op de toren, met uitzicht over Weert vroegen we ons samen met de aanwezigen af hoe we de potentie van het gebouw het best kunnen benutten, welke succesfactoren er zijn, welke ondernemers daarbij het best passen en hoe we die het best kunnen bereiken. Een interessante discussie, met veel verschillende meningen over de waarde van het gebouw en de mogelijkheden.
Met geïnteresseerden op weg naar de Mouttoren.
Scenario's doorrekenen
Met het resultaat van het bureau- veld- en marktonderzoek hebben we drie scenario’s op haalbaarheid doorgerekend. We zagen wel iets in een ‘experience centre’ in de silotoren. Een mooie expositie over de industriële geschiedenis van Weert, klimmuren in de silo’s en boven een indrukwekkend panoramisch uitzichtpunt! Mooie plannen, maar lastig rendabel te maken. De vraag was dus vooral: wat gaat het de gemeente kosten om hier een visitekaartje voor de stad van te maken?
Met zulk licht en uitzicht zie je de mogelijkheden pas echt.
In het tweede scenario dat we uitwerkten projecteerden we een kleine koffiebar op de begane grond en de verdieping. Dat sloot mooi aan bij de toekomstige ligging in de nieuwe woonwijk en aan een doorgaande fietsverbinding langs het kanaal. Weinig ruimte, maar voldoende om alles wat nodig is, in te passen. We berekenden dat dat haalbaar moest zijn.
Als alternatief rekenden we nog door wat het rendement zou zijn wanneer de toren verhuurd zou worden als kantoorruimtes. Ook dat bleek haalbaar, maar wellicht wat minder goed in de stedenbouwkundige context te passen.
Advies over eigendom en behoud
Als laatste gaven we een advies over de eigendom van het gebouw. Hoe voorkom je als gemeente dat het gebouw over een paar jaar opnieuw leeg komt te staan? Of dat er een type gebruiker in komst waar je helemaal niet op zit te wachten? En wie moet de restauratiekosten betalen? We adviseerden om het gebouw op erfpacht uit te geven, en deden een voorstel om een aantal voorwaarden daarbij op te nemen.
Zo zou de vernieuwde mouttoren er wel eens uit kunnen gaan zien.
Bestemming bereikt!
Op basis van onze bevindingen zijn er twee ondernemers opgestaan die er wel de schouders onder willen zetten. In samenspraak met de gemeente en de projectontwikkelaar ontwikkelen zij de Mouttoren tot een Wertha museum, met een verwijzing naar het industriële verleden van het oude havengebied van Weert, met een proeflokaal. Op de bovenste verdieping was een Bed & Breakfast met een terras met uitzichtpunt voorzien. Deze is inmiddels gerealiseerd en te vinden via: B&B Mouttoren Weert.
Herbestemmingssubsidie, kom ik in aanmerking?
De regeling is bestemd voor diverse monumenten en gebouwen. Uw gebouw hoeft dus niet persé de status van rijksmonument te hebben.
Versimpeld weergegeven gaat het om onderstaande gebouwen:
- Rijksmonumenten, provinciale monumenten en gemeentelijke monumenten.
- Gebouwen zonder monumentenstatus, mits er een verklaring is van het college van burgemeester en wethouders waarin zij aangeeft dat het gaat om een gebouw met een bijzondere cultuurhistorische waarde.
Het is dus niet altijd direct te zien of uw gebouw in aanmerking komt voor de subsidie herbestemming. Twijfelt u of u in aanmerking komt? Wij hebben het u makkelijk gemaakt. Met het invullen van een eenvoudige vragenlijst kunt u checken of u in aanmerking komt voor subsidie herbestemming.
Doe hieronder de Herbestemmingscheck!
