We kennen allemaal wel kloosters in onze buurt, vooral in Limburg en Brabant. Dat er zelfs een heel kloosterdorp bestaat weten misschien minder mensen. Maar hier, in Steyl bij Venlo, heeft de vroomheid van een rijke weduwe en de moeilijkheden die de kloosters in Duitsland ondervonden, ervoor gezorgd dat mevrouw Moubis in 1876 haar villa met tuin deelde met een Duitse zusterorde. De zusters bouwden een gigantisch gebouw dat ze tot en met nu de ‘kapel’ noemen. Zij zijn inmiddels vertrokken, het gebouw is in appartementen opgedeeld en de verwaarloosde villa wordt door vastgoedontwikkelaar Symphony Estates uit Eindhoven herontwikkeld tot zorgvilla met tuin.. Bij onderzoek of er tuinhistorische elementen aanwezig zijn, zijn we op iets heel bijzonders gestuit.
Tuinhistorisch onderzoek buitenplaats Moubis in Steyl
Objectomschrijving
Op een leeg veld boven de steil randen in de hoek van de Maas en de Aalsbeek heeft weduwe Moubis in 1860 haar ‘paleisje’ gebouwd, een witte villa á la Marie-Antoinette met een mooie tuin eromheen. Ze heeft haar bezit in 1876 verkocht aan een Duitse kloosterorde. De villa is direct daarna flink uitgebreid met twee grote vleugels en in 1901 volgt een gigantisch bouwwerk, de ‘kapel’ aan de zuidkant van het bouwcomplex. De weduwe heeft een mooie tuin in de gardeneske stijl aangelegd en de zusters hebben daaraan het nodige toegevoegd. Inmiddels is de ‘kapel’ verbouwd tot appartementen en de rand van het hoge plateau bestaat nu uit woningen. Maar de witte villa is er nog altijd, verwaarloosd en leeg.
De klantvraag
Villa en kloostergebouw zijn beide rijksmonumenten. Ons is gevraagd of we willen onderzoeken of de villa met tuin als historische buitenplaats aangemerkt kan worden, zodat het geheel onder de Natuurschoonwet 1928 gerangschikt kan worden. Dit is mogelijk als de aan de villa verbonden tuin minstens één hectare groot is, de aanleg van voor 1900 dateert en er herkenbare onderdelen aanwezig zijn.
Onze aanpak
Allereerst zijn we ter plekke gaan kijken. Daar bleek al snel dat er op het plateau nog voldoende overblijfselen van een oude aanleg aanwezig zijn: er zijn enkele majestueuze bomen, een oorspronkelijk padenpatroon, er zijn een paar beukencirkels en zo meer. Maar wat echt één grote verrassing bleek, was een heel stelsel van paden, muren, grotten en kapelletjes op de steil randen van de rivieren.
Door archiefonderzoek en onder andere te praten met een zuster die er gewoond heeft en het archief van het klooster bewaard heeft, is veel tuin historisch waardevol materiaal en bewijs van oude aanleg gevonden. Dit alles is in een rapport beschreven en verantwoord.
Subsidie
De overweldigende veelheid van historische tuinelementen op deze plek rechtvaardigt een NSW-rangschikking volledig. Wij zijn dan ook blij dat we de rangschikking voor de nieuwe eigenaar van de villa hebben kunnen aanvragen.
Resultaat
Behalve het fijne resultaat voor de eigenaar, hebben we een parel uit de tuinhistorie ontdekt. Het hele dorp Steyl is als monument aangemerkt, de villa en de ‘kapel’ zijn rijksmonumenten, maar de bijzonderheid van deze tuin heeft niemand in monumentenland ontdekt. Vermoedelijk omdat dit terrein zo lang privé was en men geen toegang kon krijgen. Wij zijn dan ook trots dat wij de ontdekkers mogen zijn van een Gesamtkunstwerk van Europees belang en dat tot de top tien behoort van de Nederlandse kloostertuinen.
