Wat doet nu eigenlijk een rentmeester? Een vraag die mij met regelmaat wordt gesteld. En het antwoord op die vraag is divers: er zijn rentmeesters die in het stedelijk gebied actief zijn, maar er zijn ook rentmeesters die vooral in het landelijk gebied werken. Van oorsprong is de rentmeester een beheerder van landgoederen: zorgde voor de pacht- en huurinkomsten, regelde de bosexploitatie, het beheer van de gronden en gebouwen en bovenal is ie een vertrouwenspersoon van zijn principaal. In deze blog meer over de werkzaamheden die we als rentmeester voor Landgoed Kasteel Wittem verzorgen. Gaat u met me mee?
Als rentmeester houden we ons op Landgoed Kasteel Wittem zowel bezig met het onderhoud van het gebouw en de gebouwde elementen als pilasters en bruggetjes, maar ook met het ca 2 ha grote park. Voordat je aan een beheer opdracht begint is het van belang de geschiedenis van het object te kennen en begrijpen. Wat zijn de belangrijkste cultuurhistorische kenmerken van het gebouw en het park. Welke personen hebben een belangrijk stempel gedrukt op de ontwikkeling van het object? Met welke doelstelling heeft de eigenaar het object in gebruik? Zo heeft kasteel Wittem o.a. een restaurant en 12 hotelkamers. Alles draait er om de gast en dat bepaalt dus in sterke mate wanneer er wel en niet werkzaamheden uitgevoerd kunnen worden. In deze blog ga ik vooral in op het onderhoud aan het gebouw. Over de tuin en het park zal ik bij een volgende gelegenheid meer vertellen.
Subsidie voor onderhoud
Het kasteel is een rijksmonument en dus konden we 50 % subsidie aanvragen voor het reguliere onderhoud aan het kasteel via de zogenaamde SIM regeling (ook wel BRIM genoemd). Dit najaar is het schilderwerk uitgevoerd en is het leien dak schoon gemaakt en gecontroleerd op gebreken. Onze bouwkostendeskundige en uitvoerder Mariëtte Horsch begeleidde de werkzaamheden. Zo werd er ook nog en passant door een grote touringcar een van de pilasters van de hoofdentree om ver gereden. Veel schade dus. We regelden de schade met de verzekeraar en zorgden er voor dat de pilaster weer op nieuw werd opgebouwd. Dat lijkt makkelijker gezegd dan gedaan. Zeker omdat de pilaster in rollagen met afwisselend mergelblokken en mergelbrandstenen was opgebouwd. Vorm- en kleurverschil tussen de linker- en rechter pilaster zijn dan cruciale zaken om in de uitvoering op te sturen. Maar nu eerst even iets over de achtergrond van het kasteel en Wittem.
Het kasteel
De westelijke gevel van de westvleugel van het kasteel is vier bouwlagen hoog. Alle bouwlagen hebben één of meerdere gevelopeningen. Op het niveau van het souterrain is een 20e eeuwse deuropening in het noordelijk deel van de gevel en een 18e eeuws keldervenster in het zuidelijk deel, naast de toren. Op de bel-etage en eerste verdieping zijn drie hoge kruisvensters. Vrijwel alle vensters zijn voorzien van zandstenen omlijstingen. Het keldervenster heeft een hardstenen omlijsting. Op de noordwesthoek van de gevel is op het niveau van de eerste verdieping een stenen console gemetseld, een overgebleven ondersteuning van een Arkel torentje op die plek. Ten zuiden van de westgevel sluit de toren aan. In de aansluiting tussen de toren en de westvleugel zijn kleine vierkante venstertjes met een hardstenen omlijsting. De toren zelf is aan de westzijde voorzien van drie smalle vensters. Het muurwerk van de toren heeft aan de bovenzijde dichtgezette kantelen, waarvan één opening aan de westzijde in baksteen is dichtgezet. De zuidelijke gevel is opgetrokken uit kolenzandsteen, met herstellingen in baksteen bij de aansluiting met de oostelijke kopgevel. Er zijn twee vensterassen, met ieder drie boven elkaar geplaatste vensters.
De Rijksgraafschap Wittem
Het plaatsje Wittem, vroeger de hoofdplaats van een Rijksgraafschap, is maar heel klein, en toch bevat het 2 monumentale complexen: het grote klooster van de Redemptoristen, en het fraaie kasteel met zijn eeuwenoude geschiedenis. Het huidige L-vormige kasteel, was vroeger vermoedelijk een echte rechthoekige waterburcht met op elke hoek een toren. Een grote toren of donjon stond in het midden van de middeleeuwse burcht. Sinds de twaalfde eeuw zijn de bewoners van het kasteel bekend. Rijksgraaf Ferdinand Adolf von Plettenberg herstelde het kasteel in 1700, maar besloot het tevens deels af te breken, en het huidige klooster te bouwen met een destijds modieuze (thans verdwenen) barokke vleugel waarin hij kon resideren. Dit klooster was door de bekende Westfaalse bouwmeester Johann Conrad Schlaun gebouwd (die daarnaast ook het prachtige barokke kerkje van Eys heeft ontworpen in opdracht van de rijksgraaf).
Willem van Oranje
Kastelen helemaal afbreken deed men destijds niet graag want hieraan was de belangrijke ouderdom en de geschiedenis van het complex af te lezen. Door dit in stand te houden verhoogde het aanzien van de kasteelheer. Na de afbraak van enkele vleugels ontstond het huidige hoofdgebouw. In de 19e eeuw is het in Neogotische stijl verbouwd en uitgebreid met een lagere veelhoekige toren die nu als ingang dient. Grootheden als paus Leo III, keizer Karel de Grote, keizer Karel V, prins Willem van Oranje en tsaar Peter de Grote verbleven in kasteel Wittem. En tegenwoordig mag iedereen verpozen in en om het kasteel, want nu dient het als hotel-restaurant in een prachtige groene omgeving met een dito park.
In een volgende blog zal ik wat meer vertellen over het historische park.
