De meeste landgoederen genereren inkomsten uit de verhuur van opstallen en de verpachting van agrarische grond. Soms wordt dit aangevuld met opbrengsten uit productie, zoals de verkoop van hout en honing. Toch zijn er tal van mogelijkheden om de exploitatie verder te versterken en nieuwe verdienmodellen te ontwikkelen.
Verdienen aan natuur
In sommige provincies wordt de aanleg van nieuwe natuur beloond met extra bouwtitels. In plaats van een woning te mogen bouwen als compensatie voor een gesloopte schuur ("rood voor rood"), kan natuurontwikkeling leiden tot bouwmogelijkheden volgens het principe "rood voor groen".
Het aantal bouwtitels per hectare nieuwe natuur verschilt per provincie. In Noord-Brabant wordt bijvoorbeeld ook het inleveren van milieuvergunningen meegenomen in de berekening. Omdat deze regelingen maatwerk zijn, is het verstandig om hierover met de provincie in gesprek te gaan.
Wanneer nieuwe bouwtitels geen optie zijn, kan het plaatsen van tijdelijke opstallen een uitkomst bieden. Steeds meer gemeenten werken hieraan mee, waardoor landgoedeigenaren kansen krijgen om vakantiehuisjes, cabins of tiny houses te realiseren. De vraag naar kleinschalige natuurverblijven neemt toe, en er zijn diverse marktpartijen die deze concepten willen exploiteren. Vaak zijn zij bereid grond te pachten en zelf de vergunningen, plaatsing en exploitatie te verzorgen.
Naast bebouwing bestaan er ook directe vormen van financiële beloning voor investeringen in natuur. Zowel landelijk als regionaal kunnen grondeigenaren profiteren van subsidies en ecosysteemdiensten. Denk aan carbon credits voor het binden van koolstof in de bodem, certificaten van Landschapsboeren voor het verbeteren van de omgeving, of vergoedingen van waterleidingbedrijven die investeren in waterkwaliteit.
Een andere vorm van natuurexploitatie is het inrichten van een natuurbegraafplaats. Dit kan een rendabele manier zijn om land duurzaam in gebruik te nemen, waarbij de eigenaar de keuze heeft tussen verpachten aan een organisatie zoals Natuurbegraven Nederland of zelf de exploitatie beheren, zoals gebeurt bij de Natuurbegraafplaats Bos van de Heilige Geest op Landgoed Baest.
Het sociaal domein als kans
Landgoederen hebben vaak contact met gemeentelijke afdelingen voor natuur en erfgoed. Toch kan het lonend zijn om ook te kijken naar andere gemeentelijke budgetten, zoals die voor dagbesteding, ouderenzorg of het bestrijden van eenzaamheid. Door initiatieven aan te bieden binnen het sociale domein kan een landgoed niet alleen bijdragen aan maatschappelijke behoeften, maar ook nieuwe samenwerkingen en inkomstenbronnen creëren. Een leegstaande schuur kan bijvoorbeeld een plek worden voor een repair-café of sociale werkplaats, waarmee kleinschalige exploitatie mogelijk wordt gemaakt.
Betalen voor beleving
Veel landgoederen staan voor de keuze of zij hun terrein publiekelijk willen openstellen. De fiscale voordelen van de Natuurschoonwet kunnen opwegen tegen de nadelen van openstelling, mits er slimme verdienmodellen worden toegepast. Bezoekers kunnen bijvoorbeeld bijdragen via parkeergelden of donaties voor het onderhoud van wandelroutes.
Landgoed De Eese heeft hiervoor een online platform ontwikkeld: supportnature.nl, waar landgoederen zich eenvoudig bij kunnen aansluiten om digitale toegangsbewijzen te verkopen.
Daarnaast groeit het aantal mountainbikers en natuurbezoekers, wat kansen biedt voor extra inkomsten. Landgoederen kunnen voorzieningen aanbieden zoals routekaartjes, MTB-vignetten en faciliteiten zoals bandenpompen, acculaders of schoonmaakstations via partijen zoals bike-cleaner.nl. Voor de meer avontuurlijke ondernemers biedt de trend van "wilderniservaringen" interessante mogelijkheden. Er is een toenemende vraag naar bezinningsweekenden en outdoor-events waarbij minimale voorzieningen gewenst zijn. Sommige aanbieders huren afgelegen delen van een landgoed om kleinschalige tijdelijke campings te exploiteren, zoals een "Røstig-camping" of een "campfirestories-weekend".
History-telling: erfgoedbeleving als commerciële kans
Wie meer betalende bezoekers wil aantrekken, moet zorgen voor een goed verhaal. Erfgoedbeleving en storytelling maken een monumentale locatie aantrekkelijker en versterken de commerciële kansen. Bezoekers komen niet alleen voor het mooie uitzicht, maar willen ondergedompeld worden in de geschiedenis en betekenis van de plek.
Door een sterk verhaal uit te dragen via de uitstraling, inrichting en de uitleg van gidsen, wordt een landgoed een unieke bestemming, waar bezoekers vaker terugkomen en bereid zijn te betalen voor de ervaring.
Wat kunt u doen?
Wilt u de exploitatie van uw landgoed verbeteren en nadenken over nieuwe inkomstenbronnen? Of bent u geïnteresseerd in story-telling en erfgoedbeleving? Neem dan contact op met rentmeester Hidde van Kersen, via hidde@klement-rentmeesters.nl, of vul het onderstaande contactformulier in.
