ENCI-terrein Maastricht krijgt recordaantal monumenten: van cementfabriek tot bruisend gebied
Op het terrein van de voormalige cementfabriek ENCI in Maastricht zijn in één keer vijf gebouwen tot rijksmonument en achttien gebouwen tot gemeentelijk monument verklaard. Deze historische toekenning – de grootste monumententoekenning in Nederland in de afgelopen tien jaar – markeert een nieuw hoofdstuk voor dit iconische industriële erfgoed.
Van industriële krachtpatser tot monumentale parel
De Eerste Nederlandse Cement Industrie (ENCI) werd in 1926 opgericht en speelde een sleutelrol in de Nederlandse wederopbouw. Gelegen aan de voet van de Sint-Pietersberg, groeide de fabriek uit tot een belangrijk industrieel complex. Gedurende bijna een eeuw produceerde ENCI cement uit kalksteen, gewonnen uit de nabijgelegen mergelgroeve.
Na het stopzetten van de kalksteenwinning in 2018 en het beëindigen van de klinkerproductie in 2019, is het terrein stap voor stap teruggegeven aan de natuur én de gemeenschap.
Monumentale erkenning voor ENCI-complex
De officiële erkenning van 23 monumenten onderstreept het cultuurhistorisch belang van het terrein. Tijdens een ceremonie overhandigde Susan Lammers, directeur van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, het eerste monumentenschildje aan Harry van der Hoorn, eigenaar van het voormalige fabrieksterrein.
Volgens Lammers benadrukt deze monumentale status niet alleen de waarde van het industriële verleden van ENCI, maar vormt het ook het begin van een nieuwe fase in de ontwikkeling van het gebied. De 23 monumenten bieden een stevige basis voor een toekomstgerichte en duurzame invulling van het terrein.
Toekomstvisie: erfgoed met nieuwe functies
De monumentale gebouwen krijgen een nieuwe bestemming. Er worden plannen ontwikkeld voor culturele initiatieven, commerciële ruimtes en woningen. Daarbij staat het behoud van het stoere, industriële karakter van de fabriek centraal. Eigenaar Van der Hoorn ziet in het terrein een plek waar verleden en toekomst samenkomen. Zijn visie is dat de geschiedenis van de fabriek zichtbaar blijft en een bron van inspiratie wordt voor toekomstige activiteiten. Het ENCI-terrein moet uitgroeien tot een levendige locatie waar ruimte is voor werken, wonen, recreatie, innovatie en onderwijs.
Ook vanuit de gemeente Maastricht is er veel enthousiasme over deze ontwikkeling. Frans Bastiaens, wethouder Cultureel Erfgoed, benadrukt dat het erfgoed van de stad niet alleen haar geschiedenis vormt, maar ook richting geeft aan de toekomst van dit bijzondere gebied. De monumentale structuren bieden volgens hem de ideale basis voor nieuwe, creatieve en duurzame bedrijvigheid.
ENCI-groeve: natuur en beleving
Naast het industriële erfgoed is ook de voormalige kalksteengroeve getransformeerd. De groeve is opengesteld voor publiek en biedt wandelroutes, uitzichtpunten en een unieke natuurbeleving. Van kalkgraslanden tot waterplassen, bezoekers ervaren hier de bijzondere overgang van industrie naar natuur.
Symbool van wederopbouw en vernieuwing
Het ENCI-terrein blijft een tastbare herinnering aan de economische ontwikkeling van de 20e eeuw, en een voorbeeld van hoe industrieel erfgoed nieuw leven krijgt. Waar ooit cement werd geproduceerd, ontstaat nu een plek waar historie, natuur en toekomst samenkomen. Maastricht heeft er met de ENCI een uniek stukje geschiedenis én toekomst bij.
