Inrichtingsplan buitenplaats Slot Haamstede
Op een idyllische plek in het Zeeuwse Schouwen-Duiveland ligt slot Haamstede. Eeuwenlang in bezit van de familie, nu van Natuurmonumenten met de afspraak dat de familie het slot en een deel van de grond er direct omheen privé mag gebruiken. De rest is openbaar. Door de ineen vlechting van privé en openbaar zijn er problemen ontstaan die wij hebben opgelost.
Objectomschrijving
Slot Haamstede op Schouwen-Duiveland stamt al uit de Middeleeuwen. Het wordt voor het eerst genoemd in 1229 als Floris IV door ruil eigenaar wordt van het goed Haamstede. Aan het eind van de 15e eeuw werd de oorspronkelijke woontoren tot een machtig kasteel omgevormd. Brand en verdere verbouwingen hebben aan het eind van de 17e en begin 18e eeuw geleid tot van binnen en van buiten een gerieflijk buitenverblijf dat tot nu toe zo gebleven is.
Vanaf het eind van de19e eeuw wordt Slot Haamstede als vakantiehuis gebruikt door de families van de drie dochters van de toenmalige eigenaar. Deze families hebben zich verenigd in de Familie Vereniging van Slot Haamstede, die het eigendom van het landgoed inclusief slot in 1981 overgedaan heeft aan Natuurmonumenten. De familie heeft het gebruiksrecht behouden van het slot, de tuinen binnen de gracht en het slotbos. De rest van het landgoed, inclusief de beroemde Zeepeduinen, is vrij toegankelijk. En zo kan iedereen van dit prachtige plekje in een Natura 2000 gebied genieten.
De klantvraag
Dat dit genieten ook fricties met zich meebrengt tussen de verschillende partijen blijkt wel uit de gezamenlijke vraag van Natuurmonumenten en de Familie Vereniging om hen te helpen de gerezen conflicten op te lossen middels een voor alle partijen goed uitpakkend inrichtingsplan. De familie wilde ook graag een zwembad en badhuis, het liefst meteen naast het sloteiland, wat Natuurmonumenten niet zo ziet zitten.
Aanpak
Door met beide partijen te spreken zijn de problemen waar men mee worstelde naar boven gekomen. Een voorname daarbij was dat het voorplein binnen de poort gebruikt werd door zowel bezoekers als de familie: voor parkeren en de start van wandelingen, maar ook de toegang tot het privé sloteiland bevond zich hier. De bezoekers wandelden vervolgens ook over lanen en in gebieden die alleen voor de familie bedoeld waren. Het leukste voor bezoekers is natuurlijk om het slot te zien en wat er allemaal op het sloteiland gebeurt. En de familie zit daar uiteraard niet op te wachten. Het fysiek scheiden van bewegingsstromen van familie en bezoekers en voor beide kanten nieuwe faciliteiten aanbieden lijkt dé weg naar een goede oplossing. Aanknopingspunten hoe dit voor elkaar te krijgen liggen verscholen in het naar boven halen van de historie van de plek en de verdwenen structuur van het park dat in het landschap verscholen zit.
Resultaat
Door historisch onderzoek ontdek je dan dat er heel summier nog iets schemert van een oud ‘ganzenvoetpatroon’ waar boomgaarden en open ruimtes voor verschillende functies waren. Door herstel van dit lanenpatroon voegt zich dan alles. Er kan makkelijk uit het zicht een zwembad en badhuis gecreëerd worden. En passant wordt ook de tennisbaan beter ingepast en een belangrijke zichtas open gemaakt.
Het omleggen van de routing voor auto’s naar een ander toegangsweg, het aanleggen van een nieuwe parkeerplaats in het bos, het afsluiten van het voorplein voor auto’s en een mooie afsluitingsketting plus versmalling van het pad bij het privégedeelte zorgen voor duidelijkheid wie waar mag komen. Voor de bezoekers wordt een wandelroute over een voormalig privé-pad uitgezet en er wordt een uitkijkpunt boven op een bunker bij het voorplein gemaakt, vanwaar de bezoeker een glimp van het slot kan ontwaren. De familie krijgt haar mooie tuin en bloemborders. Familie blij, Natuurmonumenten blij en de bezoekers blij. En daar is het toch allemaal om te doen.
