Waar begin dit jaar de gemeente Kerkrade nog voornemens was over te gaan tot sloop van het monumentale klooster Pannesheide, is er dan toch een koper gevonden, waardoor het klooster behouden blijft voor de toekomst.
Klement Rentmeesters heeft in het verleden een herbestemmingsonderzoek uitgevoerd in opdracht van de eigenaar, hiervoor onderzochten wij onder meer de historie:
In 1877 richtte de Broeders Franciscanen een internaat op dat het welzijn van de Duitse zwerfjongeren moest waarborgen. Het was een primitief begin met een stukje weidegrond dat ze moesten omvormen tot een leef-, werk-, studeeren bidruimte voor de broeders en de jongens.
Vanaf 1914 werden op het internaat tevens Nederlandse jongens toegelaten en twintig jaar later waren er alleen nog Nederlandse jongens over.
De klassieke waarden van het klooster waren:
• Het verlenen van pastorale zorg,
• Het bieden van onderdak aan gasten en reizigers,
• Het verzorgen van onderwijspijlers
Geschiedenis
Johannes Höver, een Akense onderwijzer, sticht in 1857 een kloosterorde met de naam de Orde van de H. Franciscus Saraphicus. Het doel van deze Kloosterorde was om de arme straatjeugd op te vangen.
De Broeders Franciscanen werden in november 1877 gedwongen om Duitsland te verlaten en streken toen vanuit Aken neer in Bleijerheide. Naar alle waarschijnlijkheid werd voor deze plaats gekozen vanwege de ligging vlak naast de Duitse grens. Voorafgaande aan deze ‘uittocht’ werd door de Broeders begin 1876 een stuk land met hoeve aangekocht. De hoeve werd hierna aangepast en diverse leef-, bid-, studeer-, en werkruimtes werden gerealiseerd. Ook werden hierna nog enkele (vakwerk) volumes opgericht om te voldoen in de benodigde hoeveelheid ruimte.
Aangezien de hoeve, met bijbehorende (vakwerk) volumes, na enkele jaren reeds niet meer voldeed aan de ruimte behoefte werden er plannen ontwikkeld voor de bouw van een geheel nieuw gebouw. In 1888 werd allereerst een gebouw (in rood aangegeven) opgericht met waskeuken, linnenkamer, kleermakerswerkplaats, bakkerij en drie klaslokalen op de verdieping. Een jaar later werd dit volume verder uitgebreid met een voorfront, bestaande uit kapel, ingangspartij en spreekruimte (in blauw aangegeven).
Vermoedelijk werd de voormalige kloostervleugel (in rood aangegeven) niet in één keer gebouwd. De bouwwerkzaamheden zullen in totaliteit hebben plaatsgevonden over een periode van een kleine tien jaar (tussen 1888 & 1897). Het klooster werd in deze tijd ’St. Maria von den Engeln‘ genoemd.
In het begin van de twintigste eeuw werden er wederom nieuwbouw werkzaamheden uitgevoerd aan het kloostercomplex. Ditmaal werd aan de noordzijde, gepositioneerd parallel aan de kapelvleugel, een langwerpig volume opgericht, waarin o.a. de St. Johannesschool zou worden ondergebracht (in groen aangegeven).
In 1918 vertrokken de Duitse paters uit Kerkrade en namen de Nederlandse paters van dezelfde orde hun plaats in. In de jaren erna werd het klooster nog een aantal keren verbouwd. Hierbij betrof het een kleine aanbouw aan de St. Johannesschool en verschillende interne verbouwingen in de oostelijke en noordelijke kloostervleugel, zoals de keuken en het realiseren van eet-, speel- en slaapzalen.
Omstreeks het jaar 1976 constateerden de Broeders Franciscanen, door een steeds verder teruglopend aantal leerlingen, dat het volgen en geven van onderwijs op het pensionaat niet meer van die tijd was. Een gevolg hiervan was dat het kloostergebouw een paar jaren later door de Broeders werd opengesteld voor groepsbezoeken met overnachting en verzorging. Vanaf deze tijd staat het complex beter bekend als ‘Centrum Bleijerheide’.
In het jaar 1988 valt definitief het doek als de Broeders Franciscanen stoppen met het beheren van het jongenspensionaat én de basisschool. Zodoende werd het schoolgebouw herbestemd: het complex blijft echter wel in gebruik als congrescentrum. Het voormalige kloostercomplex en het omliggende gebied werd in 2000 aangekocht door een nieuwe projectontwikkelaar. De exploitatie van het congrescentrum werd overgenomen maar in 2004 kwam ook hier een einde aan. Hierna werd dit gebied getransformeerd tot een geheel nieuwe woonwijk. In eerste instantie bleef de noordelijke kloostervleugel gehandhaafd, maar in 2007 werd dit gedeelte, samen met het keukenvolume aan de voorkant van de oostelijke (huidige) kloostervleugel gesloopt.
Voor de huidige kloostervleugel werden plannen ontwikkeld waarbij deze getransformeerd zou worden tot appartementencomplex. Nadat deze plannen financieel niet haalbaar bleken te zijn, werd voor deze vleugel in 2011 ook een sloopvergunning aangevraagd. Echter werd deze sloopvergunning weer ingetrokken ten gevolge van vele protesten. Het complex was immers in 2000 aangewezen als beschermd Rijksmonument. De zuidelijke kloostervleugel waarin de kapel opgenomen is, werd in 2008 aangekocht door de Priesterbroederschap Sint Pius X, afdeling Duitsland. Tegenwoordig wordt de kapel gebruikt om voor de Akense gelovigen de Heilige Mis op te dragen. De huidige kloostervleugel staat al lange tijd leeg en is momenteel een doorn in het oog in een relatief nieuwere woonwijk. Middels herbestemming wordt er gehoopt op een nieuw leven voor Klooster Pannesheide. En die is dus nu gevonden!
In het herbestemmingsonderzoek adviseren wij bewoning en het is mooi dat de huidige plannen daarbij aansluiten. De kloostervleugel gaat ontwikkeld worden tot kluswoningen, waarmee de toekomst van dit bijzondere rijksmonument duurzaam gered is.
Bron: 1Limburg
