Historische interieurs

Vaak een verborgen rijkdom

Historische elementen in het interieur hebben het vaak zwaar te verduren. Ze zijn of verdwenen, of beschadigd of worden niet herkend als dusdanig. Talloze moderniseringen zijn doorgevoerd en elementen, zoals wandtapijten, tegels etc. zijn weggehaald. De harten van onze erfgoedadviseurs maken dan ook met regelmaat een sprongetje als ze cultuurhistorische waardevolle onderdelen tegenkomen.

Ons advies is altijd om de historische elementen zo veel mogelijk te behouden. Oude en nieuwe elementen kunnen heel mooi samengaan in een ontwerp of kunnen gerestaureerd of gereconstrueerd worden. Ook kan het interieur zelfs beschermd zijn en specialistische restauratie of onderhoud kan voor subsidie in aanmerking komen, mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan.

Interieurelementen zijn vaak in verschillende tijdsperioden aangebracht. Te denken valt aan prachtige geornamenteerde plafonds, deuren ensuites, marmeren schouwen, parketvloeren, wanddecoraties enzovoorts. Door deze elementen te bestuderen krijg je zicht op de tijdslagen. Zo wordt men weer bewust van de verborgen rijkdommen.

Daarbij vertellen historische interieurs het unieke verhaal van het gebouw: hoe werd het vroeger gebruikt, hoe heeft het er uit gezien, welke kleuren zijn er gebruikt, is er samenhang tussen exterieur en interieur in het ontwerp?

Het belang van bouwhistorisch onderzoek

Bouwhistorisch onderzoek geeft bewustwording welke elementen historische waarde hebben, minder waarde hebben of helemaal niet. Hierdoor kunnen bewuste keuzes gemaakt worden, bijvoorbeeld: hoe ga je om bij een restauratie of een verbouwing met historisch waardevolle elementen? Er is altijd een spanningsveld tussen het behoud van een historisch interieur en aan de nieuwe technische en functionele eisen en aan de heersende mode of smaak. De hamvraag is dan vaak: hoe verbeteren we het comfort en hoe kun je moderniseringen doorvoeren, zoveel mogelijk met behoud van originele elementen?

Onze erfgoedadviseurs voeren bouwhistorisch onderzoeken uit, vaak in het kader van een herbestemming of een subsidieaanvraag voor restauratie. Maar het kan ook als basis dienen voor een ontwerp of om een andere reden uitgevoerd worden. Het monument wordt altijd in zijn geheel onderzocht, dus zowel het exterieur als interieur.

Behoud van historisch interieur mogelijk

Elk monument is anders en elke monument vraagt om een andere aanpak. Soms moet er rekening gehouden worden met een goede vochthuishouding en voorzien worden in een constante temperatuur, zoals bijvoorbeeld in musea. Er zijn dan mogelijkheden om klimaatsystemen aan te brengen uit het zicht. Zo zijn er ook talloze verduurzamingsmogelijkheden voor monumenten in het interieur, bijvoorbeeld op het gebied van isolatie.

Informatie uit een bouw- of interieur historisch onderzoek is altijd inpasbaar voor een ontwerp-, reconstructie- of restauratieplan. Zo kun je uit kleur historisch onderzoek informatie krijgen om wanden, plafonds en vloeren op een authentieke manier af te werken.

Interieurensembles

Vroeger kregen architecten de opdracht om zowel van het gebouw als het interieur één geheel te maken. De architect ontwierp als onderdeel van het gebouw ook de meubelen, ornamentiek en het behang en soms zelfs het servies van de opdrachtgever. De gedachte erachter was om de levensstijl en -kwaliteit te bevorderen. Het Rijksmuseum en de Beurs van Berlage in Amsterdam zijn typische voorbeelden van Nederlandse interieurensembles. Voor monumenten is het belangrijk om het originele gedachtegoed (of ontwerp) te begrijpen zodat dit doorgegeven kan worden aan de volgende generatie.

Subsidies voor interieur mogelijk

Voor rijksmonumenten geldt dat zowel het exterieur als interieur beschermd zijn. Wat is precies beschermd? Bij gebouwde monumenten is altijd de hele onroerende zaak beschermd, dus van buiten (exterieur) én van binnen (interieur). Alle onderdelen (bestanddelen) van de onroerende zaak maken deel uit van het rijksmonument. Dit is automatisch het geval, dus het is niet nodig dat ze allemaal zijn opgesomd in de registeromschrijving. Meer informatie hierover kunt u lezen in de leeswijzer van het rijksmonumenten register.

Wilt u authentieke interieuronderdelen in stand houden of herstellen, dan kunt u wellicht in aanmerking komen voor de Woonhuissubsidie of Subsidie instandhouding monumenten (Sim). Het gaat hier om specialistisch werk, zoals bijvoorbeeld het herstel van een marmeren vloer, specialistisch schilderwerk of restauratiewerk. Aanpassingen of comfortverbeteringen vallen dus niet onder de subsidieregeling. U krijgt dus bijvoorbeeld geen subsidie voor het 'witten' van uw muren.

Een andere subsidieregeling is het Mattias Soiron fonds. Het fonds is een samenwerking tussen de Provincie Limburg en het Prins Bernhard Cultuurfonds Limburg.

Tom Bosman, Erfgoedadviseur heeft een voorliefde voor historische interieurs en geeft hieronder enkele tips.

Tom_Bosman_1200x675_Bij_zijn_monument — *Tom Bosman*

Tips van Tom

Behoud zoveel mogelijk historische interieur elementen.
Kies altijd voor deskundigheid bij restauratie en renovatie.
Heeft u een rijksmonument dan mag u niet zomaar uw interieur verbouwen. Zoek uit of u een vergunning nodig heeft.
Laat een erfgoedadviseur u helpen als u wilt inventariseren welke elementen cultuurhistorische waarde hebben en of uw interieur in aanmerking komt voor subsidie. Zij weten de weg!