Een bouwhistorisch onderzoek levert inzicht en kennis op over de monumentale waarden van een bouwwerk of een monumentale omgeving. Het onderzoek resulteert in een leidraad voor toekomstige restauratie- en renovatieplannen van uw monument en of herstructurering van een omgeving. Bovendien levert het richtlijnen op voor een overheidsinstantie bij de beoordeling van de bouwplannen. Zij zullen de procedure beoordelen en opvolgen.
Cultuurhistorische waarde bij herbestemming bouwhistorisch onderzoek
Een monumentaal pand kan pas effectief worden beschermd als er een waarde aan wordt toegekend, een zogenaamde cultuurhistorische waarde. De leesbaarheid van de cultuurhistorische waarden kunnen vergroot worden, door bijvoorbeeld historische elementen opnieuw zichtbaar te maken of bouwkundige elementen te herstellen. Maar ingrijpende bouwkundige aanpassingen kunnen de monumentale waarden van uw pand ook aantasten. Het is daarom zaak om de monumentale waarden mee te wegen alvorens een bouwkundige óf planologische ingreep uit te voeren, om zo bescherming te bieden aan een object of omgeving.
Historische gelaagdheid
Ieder monumentaal pand heeft een unieke historische gelaagdheid. De bouwhistoricus, die de herbestemming voor het bouwhistorisch onderzoek uitvoert, analyseert het gebouw of bouwkundige structuur aan de hand van haar samenhang, vorm, constructie, gebruikte bouwmaterialen en afwerking. Daarnaast wordt de oorspronkelijke structuur en de veranderingen die het object of omgeving doorheen de tijd heeft doorgemaakt bestudeerd. Zo laten diverse stijlen en materialen al toe om de voornaamste bouwfases te onderscheiden. Zo kan een metselverband of soort mortel iets vertellen over een vermoedelijke bouwtijd.
Archiefonderzoek
Naast de observatie van het object of structuur, de primaire bron, analyseert de bouwhistoricus ook cartografische bronnen zoals stedelijke plattegronden, historische bouwtekeningen, fotomateriaal en prenten. Ieder archiefstuk draagt bij aan de ontrafeling van de bouwhistorie.
Vroeg stadium
Een bouwhistorisch onderzoek kan op verschillende manieren worden ingezet, afhankelijk van de restauratie- en verbouwplannen. Maar het kan ook dienen voor een eventuele classificatie van de gebouwde structuren in een gebied. Wanneer een herbestemming bouwhistorisch onderzoek wordt verwacht vanuit uw gemeente, voorafgaand aan de verbouwing, dan adviseren wij om in een zo vroeg mogelijk stadium de diepgang van het onderzoek te bepalen met uw gemeente.
Waardestelling
In de meest gangbare vorm van een bouwhistorisch onderzoek worden de resultaten gebundeld in “waardestellingen”. Deze waardestellingen bestaan uit een omschrijving van de cultuurhistorische waarden, aangevuld met tekeningen die de monumentale waarden representeren. Deze resultaten vormen een uitgangspunt voor uw architect. De monumentencommissie gebruikt de waardenstelling bovendien om uw plannen te beoordelen.
Herbestemming bouwhistorisch onderzoek en inventarisatie
Een herbestemming bouwhistorisch onderzoek kan ook uitgevoerd worden om de cultuurhistorische waarden inzichtelijk te maken van een gebied of een verzameling van gebouwen. Dit kan in de vorm van waarden- of verwachtingkaarten. Een zogenaamde bouwhistorische inventarisatie is geschikt voor de ontwikkeling van een ruimtelijk beleid, het herzien van een monumentenlijst of als uitgangspunt voor een bestemmingsplan.
Graag vatten wij voor u nog een keer samen welke vormen van bouwhistorisch onderzoek er door Klement Rentmeesters wordt uitgevoerd.
Bouwhistorische inventarisatie
Bij een bouwhistorische inventarisatie classificeren wij de bouwkundige structuur of bebouwde omgeving van een gebied, aan de hand van geconstateerde monumentwaarden. Alleen het exterieur van de objecten wordt bij een inventarisatie onderzocht. De onderzoeksresultaten worden gepresenteerd in waarden- of verwachtingskaarten voor de ontwikkeling van een ruimtelijk beleid zoals een bestemmingsplan of voor het opstellen of het herzien van een monumentenlijst.
Bouwhistorische opname
Bij een bouwhistorisch opname worden de bouw- en gebruiksgeschiedenis van een object in kaart gebracht samen met de bouwfases die het object tot op vandaag bevat. Aan de hand van de huidige situatie wordt een waardestelling opgemaakt die dient als uitgangspunt en toetsingskader voor een restauratie, verbouwing of eventueel herbestemming. Afhankelijk van de diepgang die u wenst in het onderzoek of waarnaar uw gemeente vraagt kunnen wij een beknopt onderzoek uitvoeren, een zogenaamde quickscan. Wordt er meer diepgang in het onderzoek verwacht dan kan er een bouwhistorische verkenning worden uitgevoerd.
Bouwhistorische ontleding
Een bouwhistorische ontleding is de meest uitgebreide en gedetailleerde documentatie van een bouwwerk of deel ervan. Bij een zogenaamde “deelontleding” wordt bijvoorbeeld alleen een wand of ruimte onderzocht. Zo worden er naast de bouwtekeningen en gedetailleerde waardestellingen ook reconstructietekeningen per bouwfase opgesteld. Indien gewenst kan er specialistisch onderzoek uitgevoerd worden zoals dendrochronologisch onderzoek, interieur historisch onderzoek of kleuronderzoek.
De bovengenoemde bouwhistorische onderzoeken voeren wij uit aan de hand van de Richtlijnen Bouwhistorisch Onderzoek (2009). Een publicatie die samengesteld werd door onder meer de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Stichting Bouwhistorie Nederland.
Heeft u vragen over het uitvoeren van een bouwhistorisch onderzoek of wilt u vanuit uw eigen interesse meer te weten komen over de cultuurhistorie van uw monumentale pand? Neem dan gerust contact op met een van onze specialisten. Zij bespreken graag wat voor u de mogelijkheden zijn, via 043-32 33 511 of mail info@klement-rentmeesters.nl
